Pengenalan
Permainan ini mengandungi unsur-unsur budaya Melayu asli. Ini dapat dilihat pada bentuk dan rekaan corak yang terdapat pada wau tersebut. Terdapat pelbagai jenis dan reka bentuk wau.
Asal-usul permainan wau yang sebenarnya tidaklah diketahui walaupun dalam beberapa buku Sejarah Melayu sudah menceritakan tentang permainan ini. Namun begitu, ramai orang berpendapat bahawa permainan wau ini bermula pada zaman pemerintahan Sultan Mahmud Shah (1488-1511). Pendapat ini berdasarkan kepada buku Sulalatus Salatin atau dikenali sebagai Sejarah Melayu yang mana ada menceritakan tentang permainan wau.
Sejarah wau
Nama lain bagi wau adalah layang-layang. Perkataan “wau” ini dikatakan berasal dari perkataan Thailand memandangkan negeri seperti Kelantan, Terengganu, Perlis dan Kedah menggunakan perkataan tersebut. Kaum yang mempopularkan permainan wau ialah kaum Melayu dan Siam yang ramai tinggal di negeri tersebut.
Perkataan layang-layang pula digunakan di kebanyakan negeri-negeri seperti di Pantai Barat dan Selatan Semenanjung Malaysia seperti Selangor, Melaka dan Johor. Ini dapat dibuktikan menerusi catatan Tun Seri Lanang yang menyatakan bahawa Raja Ahmad bermain layang-layang bersama pemuda-pemuda serta kerabat DiRaja, dan tidak pula disebut bermain wau.
Selain itu, kemunculan nama wau juga dikaitkan bunyi yang terhasil daripada busur yang diikat pada wau. Apabila dinaikkan ke udara, daun ibus yang dipasang pada busur tersebut akan menghasilkan bunyi “wau’, “wau’, “wau’ secara berirama.
Jenis-jenis Wau
Jenis-jenis wau di Malaysia |
Wau Bulan |
Wau bulan merupakan antara jenis wau yang paling popular di Malaysia.
Kepopularannya didominasi oleh rakyat pantai timur diSemenanjung Malaysia. Bentuk
jenis wau ini menyerupai bulan sabit pada bahagian hadapan dan
separa bulatan pada bahagian ekornya. Justeru, wau tersebut kelihatan seperti
bulan yang terbit di angkasa apabila diterbangkan. Dari segi saiznya, wau
bulan dibentuk dengan saiz yang lebih besar berbanding wau lain. Bidang biasa
adalah sepanjang 2.5 meter dengan tinggi 3.5 meter. Ini
untuk memastikan corak yang terdapat pada wau tersebut kelihatan jelas dan
menyerlah. Bagi menyerlahkan daya tarikan jenis wau ini, pemilihan warna yang
terang dan corak yang lebih besar menjadi pilihan. Bentuk wau bulan ini
menjadi lambang syarikat kepada Syarikat Penerbangan Malaysia (MAS). Bagaimanapun, sesetengah pihak
mendakwa logo ini sebenarnya diilhamkan oleh wau kucing, bukan wau bulan.
Wau Kucing |
Wau Kucing dikatakan
mendapat nama daripada bentuknya yang menyerupai seekor kucing yang sedang
duduk dari sudut belakang, bermula dari bahagian kepala, badan dan seterusnya
ekor kucing. Pada kebiasaannya, wau Kucing akan dipasang dengan degung atau
busur pada bahagian atasnya.
Wau Jala Budi |
Wau Jala Budi merupakan sejenis
jenis layang-layang yang popular di negeri Kedah. Ia merupakan
wau tradisional yang telah dimainkan secara turun-temurun
di Malaysia. Wau Jala Budi dikatakan mendapat nama daripada
bentuknya yang menyerupai daun budi manakala perkataan jala pula wujud dari
kerangka ekor Wau Jala Budi.
Wau Merak |
Wau Merak merupakan sejenis
jenis layang-layang yang popular dikalangan keturunan Bugis
di Malaysia. Ia juga dikenali sebagai Layang-Layang Kipasdan
dipercayai berasal dari Sulawesi, Indonesia. Ia memiliki rekabentuk
bercirikan burung Merak dan tidak terikat kepada saiz yang tertentu.
Wau merak biasanya mempunyai ekor yang panjang yang membezakannya
dengan wau helang.
Wau Dodo Helang |
Wau Kangkang merupakan sejenis jenis layang-layang yang popular
di Kelantan, Malaysia. Ia merupakan wau tradisional yang telah
dimainkan secara turun-temurun di Malaysia. Wau kangkang menyerupai
bentuk wau jala budi tetapi memiliki corak ekor yang mencapah.
Wau seri bulan merupakan sejenis jenis layang-layang yang
popular. Ia merupakan wau tradisional yang telah dimainkan secara turun-temurun
di Perak, Malaysia. Ia mempunyai sedikit persamaan dengan Wau
bulan yang dimainkan di Kelantan.
Wau Helang |
Wau Helang merupakan
sejenis jenis layang-layang yang
popular di Perlis, Malaysia. Ia mempunyai rupa yang sama
dengan wau merak, kecuali tidak berekor panjang. Ia
tergolong dalam kategori wau burung. Way
Helang merupakan merupakan wau rasmi bagi negeri Perlis. Pada
kebiasaannya, wau helang akan dipasang dengan degung atau busur pada bahagian
atasnya. Ini bertujuan bagi menghasilkan bungi berdengung yang terhasil apabila
angin melalui tali busur yang direntang. Jenis hiasan yang menjadi pilihan
untuk menghiasi dada Wau helang adalah burung helang atau burung pemangsa yang
lain
tanda perasmian 'Pesta Wau Antarabangsa Kelantan 2008' di Pantai Geting, Tumpat Kelantan. |
Wau Puyuh merupakan sejenis jenis layang-layang yang popular
di Kelantan, Malaysia. Ia merupakan wau tradisional yang telah
dimainkan secara turun-temurun di Malaysia. Wau Puyuh menyerupai
bentuk wau bulan tetapi memiliki corak ekor yang lebih melengkung..
Wau Puyuh merupakan sejenis jenis layang-layang yang popular
di Kelantan, Malaysia. Ia merupakan wau tradisional yang telah
dimainkan secara turun-temurun di Malaysia. Wau Puyuh menyerupai
bentuk wau bulan tetapi memiliki corak ekor yang lebih melengkung..
Wau Kapal |
Wau kapal merupakan sejenis jenis
layang-layang yang popular di Selangor. Ia merupakan wau tradisional yang
telah dimainkan secara turun-temurun di Malaysia.Wau kapal tradisional menerapkan hiasan menggunakan teknik telepuk,
tebuk dan tampal manakala wau kapal moden lebih mudah untuk dihasilkan kerana
tiada motif hiasan seni tradisional.
Meskipun penghasilan wau kapal tradisional agak rumit, ia mempunyai keunikan
dan keistimewaan tersendiri berbanding wau kapal moden. Teknik
telepuk, tebuk dan tampal adalah warisan berzaman dari negeri Selangor dan
dipercayai wujud lebih 300 tahun dahulu. Teknik telepuk ini menggunakan
pelbagai kertas warna yang diukir dengan bunga kecil kemudian ditebuk dan
diulang beberapa lapis untuk dijadikan corak.
Pembuatan Wau
Terima kasih, saya buat penyelidikan tentang Merak dalam budaya Melayu dan terjumpa sedikit informasi berkaitan, dalam blog ini.
ReplyDeleteMAKLUMAT DALAM BLOG INI SANGAT BERMANFAAT..
ReplyDeleteboleh saya dapat kan soft copy gambar2 wau ni?
ReplyDeletesaya hendak mengetahui nama pengarang artikel ini boleh?
ReplyDeleteTerima kasih sangat
ReplyDeleteTerima kasih pengarang。◕‿◕。
ReplyDelete.تهنيئه دان ساڠت برمنفعت
ReplyDeletesaya lah dia bila kah terima kasih juga kepada siapa yang mencipta kan ini berikan tepuk tangan
ReplyDeleteGolongan mana yg memainkan wau sebenarnya ?
ReplyDeleteTerima kasih pengarang sbb maklumat nya sangat jelas
ReplyDelete